Raport CNP: Francja musi podjąć strategiczne decyzje, aby poprawić swoją produktywność i konkurencyjność

Utworzona w 2018 roku, CNP, przewodniczona przez Natachę Vallę i działająca przy France Stratégie, ma za zadanie doradzać rządowi w zakresie polityki gospodarczej związanej z produktywnością, oceniać jej efekty i wzbogacać debatę publiczną. Poprzez ten piąty raport, proponuje analizę trwających transformacji, często rozdzieranych między celami krótko- i długoterminowymi.

Rozbieżność poziomu produktywności pracy na osobę w porównaniu do trendu sprzed Covid-19 szacuje się na 5,9%. Ta pozorna słabość nie powinna być interpretowana jako oznaka stagnacji gospodarczej, wynika przede wszystkim z dynamicznego rynku pracy, co przejawia się tworzeniem miejsc pracy. Dla pracowników zjawisko to przyniosło poprawę siły nabywczej, ale ten spadek budzi obawy o trwałość wzrostu.

Analizy CNP pokazują, że dwie trzecie spadku produktywności w stosunku do trendu przed Covid można wyjaśnić czynnikami przejściowymi: nauką, utrzymywaniem zatrudnienia w sektorach, które doświadczają tymczasowego spadku aktywności, oraz efektami kompozycji siły roboczej (większy udział mniej wykwalifikowanych miejsc pracy). Pozostała jedna trzecia, bardziej strukturalna, wskazuje na potencjalne osłabienie tempa produktywności, wspólne z innymi krajami europejskimi. W dłuższej perspektywie ta dynamika może stanowić problem, jeśli nie będzie jej towarzyszyć zwiększenie inwestycji i transformacji produkcyjnej. Sam wzrost zatrudnienia nie jest w stanie zapewnić trwałości wzrostu gospodarczego.

Na polu konkurencyjności, ostatnie wskaźniki wskazują na pewną poprawę, zwłaszcza w przemyśle produkcyjnym. W 2023 roku redukcja deficytu handlowego Francji towarzyszyła odbudowie jej udziałów rynkowych w eksporcie. Relatywny spadek kosztów pracy w porównaniu do Niemiec stanowi jeden z dźwigni. Jednak ta ewolucja pozostaje krucha.

Z jednej strony, francuskie koszty pracy są ogólnie wyższe od średniej strefy euro, szczególnie w porównaniu do krajów takich jak Hiszpania czy Włochy. Z drugiej strony, wzrosty kosztów w usługach dla przedsiębiorstw i transporcie towarów – kluczowych składnikach dla przemysłu – mogą szybko zagrozić uzyskanym korzyściom. Konkurencyjność poza ceną pozostaje wyzwaniem, ponieważ francuskie produkty pośrednie, inwestycyjne i konsumpcyjne są często postrzegane jako zbyt drogie w stosunku do swojej jakości. Jeśli te koszty będą nadal rosły, wysiłki na rzecz wzmocnienia konkurencyjności cenowej mogą się osłabić.

W obliczu tych wniosków Francja stoi przed strategicznymi wyborami. Ma dwie główne opcje:

Na koniec, raport odnosi się do wciąż niejednoznacznej roli technologii cyfrowych: AI, w szczególności GenAI, oraz robotyki, w ewolucji produktywności. Choć ich ogólny wpływ jest na tym etapie skromny w statystykach zagregowanych, kilka elementów sugeruje, że przyspieszenie jest możliwe. Pod warunkiem jednak szerszego rozpowszechnienia w sektorach o dużej intensywności pracy i podniesienia kwalifikacji pracowników.

Tymczasem Francja, podobnie jak UE, pozostaje daleko w tyle za Stanami Zjednoczonymi pod względem inwestycji technologicznych. Ten deficyt wysiłku, jeśli nie zostanie szybko nadrobiony, może trwale obciążać potencjalny wzrost. Raport Draghi (2024), który wzywa do wzmocnienia europejskich ram wspierających konkurencyjność poprzez innowacje, podkreśla tę pilność.

Czy Francja może nadrobić te zaległości? Zrównoważona strategia inwestycyjna w obszarze cyfryzacji, wspierana zarówno przez krajową politykę przemysłową, jak i instrumenty europejskie, może być jednym z najpotężniejszych dźwigni do pogodzenia produktywności, zatrudnienia i suwerenności gospodarczej.