Zgodnie z "Raportem o technologii i innowacjach 2025", który został oficjalnie opublikowany 7 kwietnia przez Konferencję Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD), rynek AI może osiągnąć wartość 4,8 biliona dolarów do 2033 roku, co odpowiada poziomowi produktu krajowego brutto Niemiec. Agencja ONZ przewiduje również, że 40% miejsc pracy na świecie może być dotkniętych automatyzacją prowadzoną przez AI, co jest zgodne z prognozami Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Obie instytucje ostrzegają również przed ryzykiem pogłębienia się cyfrowej przepaści między gospodarkami rozwiniętymi a krajami rozwijającymi się.
UNCTAD, organ ONZ, który w zeszłym roku obchodził swoje 60-lecie, został utworzony, aby wspierać kraje rozwijające się w lepszej integracji z gospodarką światową. Celem jest promowanie bardziej sprawiedliwego i inkluzywnego handlu, opierając się na politykach sprzyjających wzrostowi gospodarczemu i zrównoważonemu rozwojowi.
Edycja 2025 jego serii raportów o technologii i innowacjach, zainicjowanej w 2010 roku, zatytułowana "Inkluzywna sztuczna inteligencja dla rozwoju", ma na celu kierowanie decydentów przez złożony krajobraz AI i pomoc w tworzeniu polityk publicznych, które zapewniają bardziej sprawiedliwy wzrost technologiczny. W tym celu identyfikuje trzy kluczowe dźwignie: infrastrukturę, dane i umiejętności.
Dynamiczny rozwój technologiczny
Wśród swoich wniosków raport podkreśla koncentrację inwestycji w AI: około 40% globalnych wydatków na badania i rozwój (R&D) znajduje się obecnie w rękach około stu firm, głównie z siedzibą w Stanach Zjednoczonych i Chinach. Ta koncentracja wzmacnia dynamikę monopolistyczną technologiczną, gdzie kraje z zaawansowanym ekosystemem cyfrowym zwiększają swoją konkurencyjność, podczas gdy gospodarki wschodzące mają trudności z rozwijaniem własnej infrastruktury i umiejętności.
W tym kontekście główni gracze w sektorze, tacy jak Nvidia, Microsoft czy Apple, mają kapitalizację rynkową porównywalną, a nawet wyższą, niż PKB całego kontynentu afrykańskiego. Ta nierówność wykracza daleko poza ramy finansowe: odzwierciedla strukturalne różnice w zakresie infrastruktury, talentów i suwerenności cyfrowej, które trwale wpływają na siły ekonomiczne.
Automatyzacja: zróżnicowany wpływ w zależności od regionów
Miejsca pracy biurowe i administracyjne będą najbardziej dotknięte przez AI, wpływając głównie na gospodarki rozwinięte. W krajach o niskich dochodach, gdzie tania siła robocza stanowiła konkurencyjną zaletę, ten odsetek jest mniejszy, ale efekt pośredni może być bardziej destabilizujący.
UNCTAD podkreśla jednak potrzebę zniuansowania tego stwierdzenia: AI, jeśli będzie wspierana przez aktywne polityki publiczne w zakresie edukacji, innowacji lokalnych i równego dostępu do danych, może również sprzyjać powstawaniu nowych sektorów i wzmacniać zdolności produkcyjne.
W kierunku bardziej inkluzywnego zarządzania AI
Raport podkreśla ponadto, że około 118 krajów, głównie z gospodarek Południa, pozostaje poza globalnymi dyskusjami na temat zarządzania AI, co wzmacnia dominację dużych potęg cyfrowych.
W obliczu tych zagrożeń technologicznego wykluczenia, raport apeluje o bardziej inkluzywne globalne zarządzanie. Proponuje m.in. wprowadzenie mechanizmu publicznego ujawniania zastosowań AI, rozwój wspólnej infrastruktury oraz wsparcie modeli open source. Wzywa również do zwiększenia międzynarodowej współpracy w celu ograniczenia różnic technologicznych.
Podsumowując:
"AI może być katalizatorem postępu, innowacji i wspólnego dobrobytu, ale tylko wtedy, gdy kraje aktywnie kształtują jej trajektorię".
Tłumaczone z Alors que 40 % des emplois pourraient être impactés par l'IA, la CNUCED appelle à une coopération internationale