Frankrijk beleeft mogelijk een bepalende periode in zijn geschiedenis. Terwijl de verstoorde financiële context het land in politieke onzekerheid stort, vormt de snelle opkomst van kunstmatige intelligentie zowel een extra uitdaging als een plotselinge kans. Goed benut, zou het kunnen bijdragen aan het herstructureren van onze economie, het versterken van onze soevereiniteit en het bieden van nieuwe en mooie toekomstperspectieven aan onze medeburgers. Om dit te bereiken, is het van cruciaal belang om politieke visie te combineren met technologische beheersing. Terwijl we moeten beslissen over de beste weg voor de komende vijf jaar, vond ik het noodzakelijk om een evaluatie te maken van onze acties binnen het kader van de nationale strategie voor kunstmatige intelligentie (SNIA).
De fase 1 van de SNIA (€ 1,85 miljard, 2018-2022) had tot doel de onderzoeksactoren te mobiliseren rond wat men een 'ecosysteem' noemt, door krachten te bundelen, duplicaties te vermijden, thematisch relevante onderzoeksclusters te structureren en onderworpen aan gecoördineerd bestuur: 4 3IA Instituten, 180 onderzoeksstoelen, meer dan 300 doctoraatsprogramma's, een grote supercomputer (Jean-Zay).
De tweede fase van deze strategie, gefinancierd met € 1 miljard door het fonds France 2030, werd medio 2022 gelanceerd en ik coördineer deze sinds januari 2023. Het leidende principe is de 'verspreiding van AI in de economie'. AI kan inderdaad worden geïntegreerd in de meeste van onze productieprocessen en zo een transformerende kracht uitoefenen op het gehele nationale economische weefsel. Het beperkt zich niet tot een eenvoudig 'deep tech' en sectorieel vraagstuk, maar vertegenwoordigt een algehele hefboom voor concurrentievermogen en groei voor Frankrijk.
Het merendeel van het werk van fase 2 werd vanaf 2023 gestart volgens een planning die in 2021 was vastgesteld. De strategische keuzes van sectoren die destijds werden gemaakt, betroffen embedded AI, energie-efficiënte AI en betrouwbare AI, aangevuld met een massale ontwikkeling van het opleidingsaanbod in AI.
Begin 2023, midden in de 'ChatGPT-buzz', hadden we in Frankrijk slechts één speler gepositioneerd op generatieve fundamentele modellen: LightOn. Onze technologische afhankelijkheid was bijna compleet. De prioriteit van het eerste semester was om de begroting van de SNIA opnieuw in te richten om een nieuwe as te creëren die gewijd is aan generatieve AI. Deze acties werden onder tijdsdruk uitgevoerd om Frankrijk in staat te stellen zich minimaal te handhaven in de technologische competitie en op het gebied van strategische autonomie. Succesvol, ze stelden ons in staat om in 2024 in de kopgroep van de race naar generatieve AI te zijn:
- We gingen van begin 2023 tot eind 2024 van één naar meer dan tien van de beste generatieve AI-actoren ter wereld: Mistral, H, Kyutai, Photoroom, Poolside, Dust, Gladia, enz.
- Frankrijk werd het eerste Europese land qua aantrekkelijkheid van investeringen in AI, wat nog nooit eerder was gebeurd in de digitale sfeer. De kapitaalverhogingen zijn ook verdubbeld en bereiken € 3,2 miljard in 2023.
- Dit Europese leiderschap op het gebied van generatieve AI trekt de beste internationale AI-actoren aan die besluiten zich in Frankrijk te vestigen. In 2024 vergezellen OpenAI, Google en Tata Sons Cisco, Meta FAIR, Fujitsu, HPE, IBM, Intel, Microsoft, NaverLabs, Samsung, SAP, Uber.
- Deze kwantitatieve evaluatie gaat gepaard met een sterke dekking van het technische veld, met bijvoorbeeld Mistral voor tekstgeneratie, Photoroom voor beelden, Kyutai voor stem, Aive voor video's, H voor text-to-action en de inzet van agenten, Dust en LightOn voor het aanpassen van modellen aan behoeften, Artefact en Capgemini voor hun verspreiding in onze bedrijven, Giskard, Kili technology en Prism Eval voor hun evaluatie, Pruna AI en ZML voor hun optimalisatie, enz. Veel toepassingsgebieden worden ook gedekt, zoals Aqemia, Bioptimus, Nabla of ReciTAL voor de gezondheidszorg, Comand.ai, Chapsvision of Thales voor defensie en veiligheid, Valeo voor mobiliteit en het collectief OpenLLM France voor onderwijs. Generatieve AI voor engineering (automatische codegeneratie met Poolside en Software Heritage, generatie van CAD-onderdelen met Dassault Systèmes, enz.) of wetenschappen (generatie van eiwitten en moleculen door bovengenoemde bedrijven, generatie van materialen met Entalpic, enz.) is ook een belangrijk gebied waarin Frankrijk zich heeft weten te vestigen.
- Wat betreft embedded AI, behoren de Franse hardware-actoren tot de best gepositioneerden in Europa (STMicroelectronics, Sipearl, Kalray, Vsora, Flex.ai, Dolphins Designs, Hawai.tech, Menta, Prophesee, Greenwaves, Upmem, het collectief DeepGreen, enz.).
- Wat betreft energie-efficiënte AI, zijn er twaalf lokale overheden betrokken bij de ontwikkeling en inzet van energie- en data-efficiënte AI ter ondersteuning van hun ecologische transitie.
- Wat betreft betrouwbare AI, heeft Frankrijk vandaag een Europese leiderschapspositie (winnaar van elk van de vijf aanbestedingen voor Testing and Experimentation Facilities for AI, coördinator van het enige project dat de voorloper is van de Union Testing Facilities voor conformiteitsevaluatie volgens de AI Act, het enige EU-lid dat lid is van het AI Safety Network en dus beschikt over een AI Safety Institute). Bovendien is het geïntegreerde partnerschap tussen de OESO en het Global Partnership on AI, geïnitieerd door Frankrijk in 2023, de facto het belangrijkste internationale AI-governance-instantie geworden.
- Supercomputing: de training van generatieve AI's maakt vandaag gebruik van belangrijke rekeninfrastructuren (supercomputers, cloud) die grotendeels eigendom zijn van de Amerikaanse en Chinese Big Tech. Daarom is besloten om de capaciteit van Jean-Zay uit te breiden, het team van ondersteunende ingenieurs te versterken, wiens kwaliteit door het hele ecosysteem wordt erkend, en een exascale supercomputer op te zetten bij het TGCC (CEA) in het kader van het Europese EuroHPC-initiatief. Daarnaast hebben we, om de aanwezigheid van voor AI geoptimaliseerde GPU's op nationaal grondgebied te waarborgen, nationale (Scaleway, OVHCloud, Outscale, Eclairion) en internationale (7 miljard euro aangekondigd op Choose France 2024) particuliere investeerders aangetrokken. Atos/Eviden blijft daarnaast de belangrijkste Europese integrator van publieke supercomputers en verzekert zich zo van een duurzame markt.
- Data: Frankrijk is de Europese leider op het gebied van dataverzameling voor AI, inclusief de verdediging van Europese talen en culturen, via de Europese structuur ALT-EDIC die 19 EU-lidstaten verenigt. Op nationaal niveau ondersteunt de SNIA ook de voorbereiding van grote testdatabases uit onze nationale archieven (INA, BnF, Fondation Software Heritage, enz.) voor de training van AI-modellen, in overeenstemming met de Europese wetgeving inzake persoonsgegevens en intellectuele eigendom. Binnen de Francophonie hebben we een initiatief gelanceerd om grote databases in het Frans samen te stellen tijdens de top in Villers-Cotterêts in oktober 2024.
We hebben dit resultaat bereikt door de twee benaderingen die gewoonlijk worden aangeduid als 'bottom-up' en 'top-down' te combineren.
Aan de ene kant, constante programmatische inzet om op de lange termijn gerichte ontwikkelingen te benutten, waardoor we als eerste konden aankomen op de applicaties die als meest commercieel en economisch voordelig werden beschouwd. Maar ook om een competentie op het hoogste niveau te behouden over het hele spectrum en zo volledige bewegingsvrijheid te behouden.
Aan de andere kant, flexibiliteit in het bestuur om op de best mogelijke manier, en dus als tweede maar tegen lagere kosten, alle kansen van een verbazingwekkend productieve sector te grijpen.
In de huidige politieke geest geven we de voorkeur aan de reactievermogen, creativiteit en de kracht van het particuliere bedrijf, zonder echter toe te geven aan enig 'laisser-faire'. Ons officiële bestuurssysteem is strak en wordt gevoed door de reflectie en het inzicht van verschillende stuurcomités waarin onze beste specialisten tot op het hoogste niveau van de staat deelnemen.